Abòde Kriz Deplasman Entèn Ayiti a
Imaj satelit moun ki deplase anndan yo. Pòtoprens, Ayiti 9 mas 2024 - Credits: Apollo Mapping - Haiti Policy House
Defi pou Popilasyon ki Deplase yo
Vyolans gang k ap ogmante ann Ayiti te kreye gwo defi pou popilasyon ki deplase yo, sitou nan zòn metwopolitèn Pòtoprens. Moun Deplase Entèn yo (IDPs) ap viv nan 84 sit, yo fè fas ak twòp moun ak kondisyon ensanitè. Rezidan ki te kouri kite kay yo akòz vyolans gang kounye a konte sou klinik mobil pou swen medikal ki bay:
Plis pase 1,000 konsiltasyon sante.
Ofri sèvis esansyèl tankou medikaman jeneral.
Sante seksyèl ak repwodiksyon.
Sipò sikososyal.
Enpak sou Fanm, Tifi, ak Timoun
Vyolans gang afekte fanm ak tifi yon fason dispwopòsyonel. Gang yo vize popilasyon sa a ak zak ekstrèm vyolans ki baze sou sèks, tankou vyòl kolektif, pou fè laperèz ak kontwole popilasyon lokal yo . Plis pase nèf mwa, soti nan jen 2021 rive nan mas 2022, kantite moun ki deplase yo te monte a 13,900, ki gen ladan 5,695 fanm ak 5,984 timoun . An 2022, Rezo Nasyonal Defans Dwa Moun (RNDDH) te rapòte temwayaj plis pase senkant fanm ak tifi vyole pa de pi gwo federasyon gang Ayiti yo, G9 ak Fanmi ak G-Pèp. Menm jan an tou, yon rapò Biwo Segondè Komisyonè Nasyonzini pou Dwa Moun (OHCHR) te revele ke eleman gang yo komèt zak vyolans seksyèl ak entansyon pou fè gwo doulè sou moun k ap viv nan teritwa gang rival yo. Viktim yo souvan soufri gwo chòk fizik ak sikolojik, ak kèk enfeksyon seksyèlman transmisib (STIs) oswa vin ansent .
An 2023, kantite sivivan vyolans ki baze sou sèks te ogmante senk fwa ant janvye ak mas, soti nan 250 pou rive nan 1,543, ak vyolans seksyèl reprezante 75% nan ka yo, dapre rapò OHCHR la. Anplis de sa, Gouvènman an Ayiti, an patenarya ak Pwoteksyon Cluster la ak Fon Nasyonzini pou Popilasyon (UNFPA), rapòte ke ka vyòl yo te ogmante de 49% an Ayiti ant janvye jiska out 2023, konpare ak menm peryòd la an 2022. Temwayaj sa yo montre bezwen ijan pou sipò konplè ak mezi pwoteksyon.
Bati Rezilyans
Pwogram Sipò Sikososyal
Moun ki deplase entèn yo (IDP) an Ayiti resevwa sipò sikolojik, tankou premye swen sikolojik, konsèy, ak sèvis esansyèl, nan men òganizasyon dwa moun ak fanm dirije tankou NÈGÈS MAWON. Òganizasyon sa yo bay sivivan vyolans yo yon sèvis enpòtan, sitou fanm ak tifi ki afekte pa vyolans seksyèl nan zòn gang ki afekte yo. Asosye sèvis sante ak sipò sosyal solid ka adrese tou de aspè mantal ak sosyal nan rekiperasyon lè yo enkli fòmasyon pwofesyonèl ak pwogram edikasyonèl pou reentegre sivivan yo nan kominote yo. Sepandan, defi rete, jan sa mansyone nan rapò :
Sipò finansye ensifizan
Kontrent resous pou ONG lokal yo
Yon mank de pwofesyonèl ki resevwa fòmasyon
Malgre defi sa yo, bon estrikti ki apwopriye kapab enpòtan anpil pou bay pouvwa moun ki te deplase yo IDP.
Estrikti ak Kowòdinasyon
Ministè Afè Sosyal ak Travay, Ministè Afè Fanm yo ak Biwo Nasyonal Migrasyon yo kapab kowòdone etablisman ak jere sant sante kominotè ak sant sosyal yo, pou asire yo gen pèsonèl ak finansman adekwat. Sant sa yo, ki gen pèsonèl lokal ki resevwa fòmasyon, ankouraje solidarite sosyal, bay byennèt sikolojik, epi sipòte devlopman ekonomik pou popilasyon ki deplase yo nan divès sit deplasman yo.
Wòl ak Patenarya
Nan yon patenarya gouvènman an ak sosyete sivil la, Ministè Afè Sosyal ak Travay, Ministè Afè Fanm yo, Ministè Sante a, Biwo Nasyonal Migrasyon an, ak òganizasyon sosyete sivil ki enplike yo ka sipèvize reòganizasyon ak ekspansyon pwogram sante ki deja egziste yo, tankou kòm sila NÈGÈS MAWON te dirije, ansanm ak etablisman pwogram pwofesyonèl ak edikasyon aksesib pou IDP yo.
Aplikasyon an pral yon efò ansanm. Òganizasyon sosyete sivil la, ki deja bay sèvis esansyèl ak defans sou teren an, pral kolabore sere sere ak ajans gouvènman yo pou asire ke pwogram yo apwopriye pou kontèks yo epi satisfè bezwen moun ki deplase yo. Sant sa yo pral ofri sèvis debaz, tankou konsèy pou chòk, premye swen sikolojik, swen kontinyèl swivi, fòmasyon pwofesyonèl, sipò edikasyonèl, ak rekonstwiksyon rezo sosyal pou fasilite reentegrasyon nan kominote a.
Mekanis pou Patenarya
Sesyon fòmasyon konjwen pou anplwaye gouvènman an ak sosyete sivil la ka asire yon apwòch inifye pou swen ki enfòme sou chòk ak sipò kominote a:
Sèvi ak yon kad siveyans ak evalyasyon pataje, yo pral swiv livrezon sèvis ak rezilta atravè mezi komen tankou kantite moun k ap resevwa sipò sikolojik, fòmasyon pwofesyonèl, ak asistans edikasyon.
Zouti pòtab tankou sondaj ak dosye sante pral fasilite koleksyon done ak evalyasyon regilye, ki gen ladan revizyon chak trimès ak vizit sou teren.
Distribisyon fon transparan, ki gide pa opinyon tou de sektè yo, pral bay priyorite bezwen imedya epi pèmèt deplwaman rapid inite mobil ak estrikti tanporè.
Retou regilye soti nan IDP yo, rasanble atravè gwoup konsantre ak bwat sijesyon, pral ede rafine ak ajiste pwogram yo pi byen satisfè bezwen yo. Rapò peryodik ki detaye livrezon sèvis, rezilta yo, ak itilizasyon resous yo pral itil.
Transfè Lajan Kach Kondisyonèl
Bolsa Família Brezil la ak lòt pwogram siksè ki sanble, Ayiti kapab aplike pwogram transfè lajan kach kondisyonèl pou bay fanmi sipò finansye an echanj pou satisfè kondisyon sante ak edikasyon. Apwòch sa a kapab soulaje chay fanmi ki deplase yo epi amelyore byennèt. Ministè Ekonomi ak Finans, Travay, Sante, ak Biwo Pwoteksyon Sivil la, lè l sèvi avèk FAES, kapab konsevwa, sipèvize, ak kontwole pwogram sa yo pou asire distribisyon transparan fon ak konfòmite ak referans sante ak edikasyon.
Pwogram Sosyal ki pase Ayiti a
Tantativ Ayiti pou bay asistans finansye pandan pandemi COVID-19 la atravè MonCash te fè fas ak gwo defi. Tribinal Siperyè Oditè ak Konfli Administratif (CSCCA) te rapòte anomali nan plis pase senk milya nan 9,22 milya goud yo te dekese, ak pwoblèm transparans ak dout sou bon distribisyon lajan yo. Anpil benefisyè te bezwen kont MonCash, sa ki lakòz gwo pousantaj echèk transfè. Anplis de sa, 65% nan twous manje yo te detounen, epi prèske de milya goud yo te atribye pou repons pandemi an te bezwen pou yo ka eksplike byen.[1] [2] [3].
Mekanis Siveyans ak Transparans
Siveyans kondisyonèl : Benefisyè yo dwe asire timoun yo ale lekòl epi yo dwe fè tchèk sante regilye. Yo swiv konfòmite atravè sistèm otomatik ki kontwole prezans nan lekòl la ak vizit sante. Done ki soti nan lekòl yo ak founisè swen sante yo tcheke kont rejis yo. Non-konfòmite ka mennen nan sispansyon oswa revokasyon benefis yo, ranfòse objektif pwogram yo. Apwòch sa a ka aplike an Ayiti paske sit IDP yo gen rejis rezidan yo, ki garanti menm jan an konfòmite ak mekanis siveyans.
Aplikasyon lokal ak sipèvizyon : Ministè Devlopman Sosyal Brezil la jere pwogram nan, ak gouvènman lokal yo. Biwo lokal yo, yo rele CRAS (Centros de Referência de Assistência Social), sipòte benefisyè yo, ede yo konfòme yo ak egzijans pwogram yo. Sant sa yo enpòtan anpil pou sipèvizyon lokal ak rezoud pwoblèm . An Ayiti, ONG lokal yo, gwoup kominotè yo, ak FAES ka jwe menm wòl la, asire konfòmite ak bay sipò dirèk.
Amelyore Pwogram Transfè Lajan Kach
Sèvi ak Platfòm Dijital : Malgre defi yo te rankontre pandan pandemi an ak iregilarite ak ajan lajan mobil , aplikasyon transfè lajan dijital tankou MonCash oswa NatCash ka amelyore efikasite pwogram transfè lajan kach. Pa egzanp, MonCash gen apeprè 1.5 milyon itilizatè ki anrejistre ak yon rezo ajan solid, ki pèmèt tranzaksyon fasil menm nan zòn ki lwen. Ayisyen abitye ak mwayen sa yo pou tranzaksyon chak jou. Pou rezoud pwoblèm anvan yo, li esansyèl pou:
Amelyore Konfigirasyon Kont : Asire benefisyè yo gen kont MonCash anvan debouse lajan yo.
Transfè dirèk : Transfere lajan dirèkteman nan kont MonCash pou distribisyon rapid ak sekirite.
Transparans ak Responsablite : Tranzaksyon dijital yo bay yon koule fon transparan epi li trasab, sa ki amelyore responsablite. [1] [2]
Yon fason pou pi devan
Abòde kriz deplasman Ayiti a mande estrateji ijan ak fleksib ki ka kenbe tèt ak enstabilite politik ak bese enpak grav vyolans gang yo. Plan sekirite ak reentegrasyon alavni yo dwe priyorite bezwen imedya popilasyon ki deplase yo, sitou fanm, timoun, ak lòt gwoup vilnerab yo. Asire gwoup sa yo resevwa aksè a sèvis esansyèl, tankou swen sante, edikasyon, ak sipò sikososyal, se yon bagay enpòtan. Lè li konsantre sou reentegre ak nòmalizasyon lavi yo, Ayiti ka ankouraje yon avni ki pi an sekirite ak ki pi estab, reyalize lapè ak estabilite dirab.