Apèl Ayiti bay Konbit: Lidè Dwe Rasanble Chak Sitwayen
Haiti Policy House se yon enstitisyon san bi likratif ki konsantre sou pwoblèm politik piblik ayisyen an. Rechèch li se san patizan. Haiti Policy House pa pran pozisyon politik espesifik. Opinyon yo eksprime nan zèv nou pibliye yo se otè a (yo) epi yo pa reflete opinyon Haiti Policy House oswa Editè li yo.
Kriz sekirite ki anvayi Ayiti ap kontinye san rete, li mete peyi a ajenou malgre dènye chanjman politik yo ak sipò entènasyonal yo. Pandan vyolans gang gaye toupatou ak koripsyon endemik pèsiste, mwen vize egzamine sitiyasyon aktyèl Ayiti ak defi lidèchip kontinyèl li yo. Sa ki pi enpòtan, mwen vle revize yon tèm mwen te defann pandan dis dènye dekad la: bezwen enpòtan pou ajans ayisyen ak aksyon kolektif.
Kòm yon defansè Konsèy Prezidansyèl Tranzisyon (TPC) ak Premye Minis Conille, mwen te kwè li te enpòtan pou bay nouvo lidè politik Ayiti yo tan pou devlope ak egzekite pwogram sekirite, ekonomik ak rekiperasyon sosyal yo. Pandan ke mwen toujou gen gwo espwa pou siksè yo epi mwen pral fè tout sa mwen kapab pou ede, mank de pwogrè fòse m 'pou pale ak son alam la. Mwen konprann estrikti sosyal Ayiti a konplèks e politik li plis toujou.
Sepandan, atant nou genyen nan lidè peyi a gen rezon ki wo paske yo tout te nan politik depi plizyè dizèn ane e yo byen konnen pwoblèm yo. Malerezman, siyal yo byen bonè yo mangonmen. Jounen 3 out la fè de mwa depi nouvo gouvènman an te enstale, e jiskaprezan, pa gen okenn endikasyon ke yo pare pou atake kriz divès aspè nan peyi a. Anplis de sa, nan moman kriz sa a, pa gen okenn apèl ijan pou rasanble tout Ayisyen pou yo rantre nan batay pou sove Ayiti.
Kote nou ye?
Sa gen kat mwa, aktivis ak defansè ayisyen tankou mwen t ap mande Premye Minis (PM) Ariel Henry demisyone. Manda li a te abisman, te make pa dezenterè nan gouvènans ak meprize total pou sitwayen yo. Anba lidèchip li, gang yo te elaji kontwòl yo, kite destriksyon ak dezespwa nan reveye yo.
Apre mwa nan negosyasyon CARICOM te fasilite , PM Henry te pouse soti nan biwo a. Faksyon politik Ayiti yo te dakò ak yon estrikti pataje pouvwa ki enplike yon TPC ki gen nèf manm, ki te pran biwo 25 avril 2024. Yo te chwazi Doktè Conille kòm Premye Minis e li te enstale 3 jen . Pyès final la nan devinèt la se te misyon Nasyonzini ki te apwouve pa Kenya, ak premye kontenjan nan 400 ofisye polis Kenya rive sou 25 jen.
Sepandan, malgre chanjman sa yo, popilasyon an poko fè eksperyans amelyorasyon byen mèb. Gang yo kontinye teworize kominote yo, alòske eskandal koripsyon ki enplike manm TPC yo domine tit. Yon mank de ijans, aksyon ak batay nan mitan lidè politik yo plis agrave sitiyasyon an. Sa ki pi mal toujou, yon odè koripsyon ki soti nan TPC a , ansanm ak aksyon timid gouvènman an pran kont gang yo, te kòmanse gate anpil konfyans piblik la ak espwa pou chanjman ak yon retounen nan lòd piblik.
Reklame Ajans Ayisyen
An 2018, mwen te poze kesyon an, " Nou pa gen ajans? " Kesyon sa a rete enpòtan jodi a. Mwen pa janm ka nye enfliyans kominote entènasyonal la sou Ayiti. Sepandan, pou twò lontan, sa a se yon repli pou lidè politik nou yo, ki jwenn li pi fasil blame lòt moun pou pwoblèm nou yo. Imajinasyon kolektif ayisyen nou an bati sou reyalizasyon zansèt nou yo. Poutan, antanke desandan yo, nou lage pouvwa nou ak libabit nou.
Nan atik mwen an, " Yon plan enklizif senk pwen pou sekirite dirab ak estabilite an Ayiti, " mwen pwopoze yon apwòch konplè pou adrese ensekirite ak vyolans nasyon nou an, ki anrasinen nan prensip fondamantal inite nasyonal la ak pouvwa 'konbit' - nou an. fòm tradisyonèl travay kominal ak solidarite. Li lè nou rekonèt epi itilize resous nou yo konplètman anvan nou chèche èd ekstèn.
Eleman kle nan plan sa a enkli:
Mobilize tout resous ki disponib tankou administrasyon Henry te fè lè li te rive jwenn 500 milyon dola pou repeye Venezyela pandan li t ap plede asistans finansye nan men Washington.
Ranfòse inite elit Polis Nasyonal Dayiti (PNH) ak militè pou dirije efò pou konfwonte vyolans gang.
Mete sou pye polisye kominotè ki ankouraje patenarya ant ofisye PNH yo ak lidè kominotè yo.
Entegrasyon ofisye sekirite prive yo, ke yo estime se “ 75,000 a 90,000 moun k ap travay ak apeprè 100 konpayi sekirite prive atravè peyi a, ” kapab ranfòse kapasite sekirite Ayiti anpil.
Patisipasyon tout sektè nan sosyete ayisyen an nan tout peyi a, enkli dyaspora nou an
Peman 500 milyon dola bay Venezyela sèvi kòm yon egzanp flagran sou kapasite nou pou mobilize resous finansye enpòtan lè nou konsidere sa nesesè. Sòm sa a, si yo te redireksyon, te kapab yon enstriman pou ekipe ak ranfòse Polis Nasyonal Dayiti nou an (PNH).
“Administrasyon PM Conille a bezwen transparan sou sitiyasyon finansye Ayiti epi fè yon apèl ijan bay sitwayen ayisyen yo pou yo kontribye plis.”
Jodi a, yon lòt fwa ankò n ap chèche sipò finansye kominote entènasyonal la. Pandan ke yo ka jwe yon wòl, administrasyon PM Conille a bezwen transparan sou sitiyasyon finansye Ayiti epi fè yon apèl ijan bay sitwayen yo pou yo kontribye plis. Peyi nou ap boule, pandan ponpye yo prezan, kamyon ponpye a soti nan dlo. Nou pare pou pote bokit nou yo, men ponpye ki sou sèn nan ap bezwen òganize nou pou nou ka pi byen ede etenn flanm dife yo. Konsèp "konbit" ak pwovèb "men anpil, chay pa lou" (anpil men fè travay lejè) ta dwe enspire nou pou nou konstwi yon chenn moun k ap pote dlo pandan Ayiti ap boule. Men chak konbit mande yon fasilitatè. Nou prè pou nou patisipe e nou bezwen nouvo gouvènman an fè sonnen "lanbi" (koki) rele nou tout nan aksyon. Olye de sa, nou kontinye ap sèlman obsèvatè nan yon dife ki menase vale tout peyi a. Ayisyen dwe mennen batay la pou sekirite peyi nou. Sa a se entegral pou reklame ajans nou an ak abòde defi nou yo ak pwòp mwayen ak efò nou yo.
Bezwen pou aksyon kolektif
Antanke Ayisyen, nou montre yon kapasite remakab pou nou mobilize kont ènmi nou wè yo, jan yo wè nan mobilizasyon kont PM Henry ak mouvman " Kanal Pap Kanpe - KPK ". Sepandan, enèji sa a souvan disparèt lè li rive bati inisyativ kolektif ak pozitif. Enkapasite nou pou fòme estrikti reprezantan ak bati pon enklizyon se nan rasin pwoblèm nou yo.
Nan atik mwen an, " Mwen se Ayisyen. Mwen Ameriken: Anbrase tout potansyèl dyaspora divès Ayiti a ," mwen te sijere plizyè fason pou angaje nan aksyon kolektif. Pa egzanp, nou te kapab kreye yon inisyativ sekirite dyaspora finanse pou sipòte polisye ak militè Ayiti, sipèvize pa Konsèy Sekirite Nasyonal la. Anplis de sa, nominasyon yon manm dyaspora ki respekte pou dirije Fon Edikasyon Nasyonal la t ap demontre angajman gouvènman an pou pwofite ekspètiz dyaspora a epi sèvi ak resous li yo yon fason rasyonèl.
Mwen pa t ap tann mirak, men omwen, mwen te espere ke nou ta mande pou fè kèk sakrifis pou peyi nou an. De mwa apre, antanke Ayisyen k ap viv aletranje, mwen pa menm resevwa yon mesaj videyo nan men minis mwen an - Minis Ayisyen k ap viv aletranje. Meprizan an klè, e esklizyon an ap kontinye.
Poutan, mwen renmen patri m, se poutèt sa mwen rekòmande pou gouvènman an pran dispozisyon imedyat pou angaje tout Ayisyen nan batay pou lavni nasyon nou an. Sa ka gen ladan lanse yon kanpay nasyonal konsyantizasyon piblik, kreye komite aksyon kominotè lokal yo, ak etabli yon gwoup travay angajman dyaspora pou mobilize nou. Yo ta dwe mande chak Ayisyen, kit se lakay yo, kit se aletranje, pou yo kontribiye konpetans yo, resous yo, oswa tan yo nan inisyativ espesifik ki vize rebati sekirite, ekonomi, ak twal sosyal nasyon nou an.
N ap tann apèl la pou patisipe nan "konbit" nasyonal la.
Gen kèk moun ki ka diskite ke inisyativ laj sa yo twò anbisye akòz eta aktyèl Ayiti a nan kriz oswa ke koripsyon pral inevitableman mine efò sa yo. Enkyetid sa yo valab, men yo pa ta dwe paralize nou nan inaksyon. Olye de sa, nou dwe bati transparans ak responsablite nan chak etap nan pwosesis sa a. Nou ka rebati konfyans ak momantòm lè nou kòmanse ak objektif ki ka reyalize epi swiv pwogrè piblikman. Altènatif la—kontinye sou wout nou kounye a—se tou senpleman pa yon opsyon si nou vle wè Ayiti pran plas li jis nan kominote nasyon yo.
Konklizyon
Chemen Ayiti pou yon avni an sekirite se nan reprann ajans nou an ak ankouraje aksyon kolektif. Sa mande yon efò ini nan men gouvènman an, sosyete sivil la, ak tout Ayisyen anndan kou aletranje.
Pou abòde kriz sekirite ijan an, nou dwe aplike inisyativ estratejik tankou ranfòse polis elit ak inite militè nou yo, patenarya ak fòs entènasyonal pou polis kominotè, ak entegre pèsonèl sekirite prive nan kad sekirite nasyonal nou an. Anplis de sa, nou dwe maksimize tout resous yo, tankou ogmante potansyèl dyaspora nou an atravè inisyativ tankou pwogram sekirite dyaspora finanse ak nonmen manm dyaspora ki kalifye nan pozisyon kle yo. Pou sa a mache, transparans nan jere fon piblik yo enpòtan anpil pou bati konfyans ak ankouraje plis angajman. Yo rapòte koripsyon flagran ak move konduit flagran TPC a pa bon e yo vrèman antipatriyotik.
Anfen, nou bezwen yon chanjman fondamantal nan mantalite nou. Nou dwe retounen nan rasin nou yo epi anbrase lespri "konbitism" - tout men sou pil. Yon chanjman fondamantal soti nan blame faktè ekstèn pou pran responsablite pou lavni nasyon nou an pa sèlman nesesè; se devwa nou. Lè a pou aksyon an se kounye a, epi li kòmanse ak nou menm, pèp ayisyen an, reklame ajans nou an ak travay ansanm ak gouvènman nou an nan yon Ayiti ki estab ak pwospere.